مقدمه: مراکز بهداشتی-درمانی شهری، عنوان مراکزی است که خدمات بهداشتی و درمانی اولیه را در شهرها ارایه می نمایند. در سال های اخیر، مراکز جامع خدمات سلامت شهری تغییراتی را از نظر ساختار، کارکرد و حوزه فعالیت تجربه کرده اند. با این حال، به نظر می رسد تغییرات انجام شده نتوانسته است تمام مسایل و مشکلات این حوزه را برطرف نماید. پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش های پیش روی مراکز جامع خدمات سلامت شهری پس از اجرای طرح تحول سلامت صورت گرفت. روش بررسی: این مطالعه از نوع کیفی و جامعه هدف شامل مدیران و کارکنان مراکز جامع خدمات سلامت شهر کرمان بود. بدین ترتیب، به روش نمونه گیری هدفمند، با 8 نفر از مدیران و 7 نفر از کارکنان مراکز جامع خدمات سلامت شهر کرمان مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام پذیرفت. از راهنمای مصاحبه شامل تعدادی سوال کلی بر اساس مرور متون، برای جمع آوری اطلاعات و روشن کردن موضوعات خاص استفاده گردید. همچنین، جهت دستیابی داده ها، روش تحلیل محتوا بر اساس هفت مرحله Colaizzi مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: در تحقیق حاضر و پس از تجزیه و تحلیل های صورت گرفته، چالش های مراکز جامع خدمات سلامت شهری در چهار طبقه اصلی «منابع انسانی، سازمانی، کارکردی و مراجعان» شناسایی گردید. نتیجه گیری: می توان از طریق راهکارهایی همچون اصلاح نظام پرداخت و نظام انگیزش، گسترش فضاهای فیزیکی مراکز، بازنگری برنامه ها و اجرای موثر طرح پزشک خانواده، تا حدودی این مشکلات را تخفیف داد.

سابقه و هدف: برنامه مراقبت های بهداشتی اولیه برای مناطق حاشیه نشین بعد از طرح تحول سلامت در حال اجراست و خدمات با اولویت برون سپاری و خرید خدمت از بخش غیردولتی ارایه می شود. در این برنامه در طی سال های مختلف، روش های پرداخت متفاوتی استفاده شده است، بنابراین این مطالعه با هدف بررسی چالش های نظام پرداخت به ارایه دهندگان مراقبت های بهداشتی اولیه شهری ایران در بخش برون سپاری شده، انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل چارچوبی و از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند با 30 نفر از صاحب نظران و ارایه دهندگان خدمات انجام شد. پس از پیاده سازی مصاحبه ها، داده ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA. 10 و روش تحلیل چارچوبی گاله تحلیل شدند. یافته ها: این مطالعه نشان داد، عدم تامین مالی مناسب برنامه، یکی از مهم ترین چالش های نظام پرداخت است. پرداخت های ناکافی و با تاخیر به ارایه دهندگان، عدم امکان ثبت تمامی فعالیت ها و عدم قابلیت تبادل داده ها بین سامانه های الکترونیکی ثبت اطلاعات در سطوح افقی و عمودی، شیوه قراردادبندی نامناسب، عدم تناسب حجم بسته خدمت با میزان پرداختی، عدم امکان اعمال نتیجه پایش بر میزان پرداخت به دلیل پرداخت به میزان حداقل قانون کار، عدم انعطاف پذیری دستورالعمل پرداخت، جزو دیگر چالش های نظام پرداخت هستند. استنتاج: نظام پرداخت به ارایه دهندگان مراقبت های اولیه شهری از سازوکار مناسبی در ابعاد مختلف از جمله در حیطه های تامین مالی، پرداخت، شیوه قراردادبندی، نظام ثبت داده ها و نظام پایش و ارزشیابی، برخوردار نیست و ادامه این روند، موجبات بی انگیزگی و خروج ارایه دهندگان از نظام ارایه خدمت را فراهم آورده و موجب کاهش کمیت و کیفیت خدمات خواهد شد.

مقدمه و اهداف: علیرغم اجرای طرح تحول بهداشت و افزایش تعداد خدمات و مراکز خدمات جامع سلامت در سال 1393 در ایران، هنوز تعداد زیادی از افراد جهت دریافت خدمات سلامت به این مراکز مراجعه نمی کنند. مطالعه حاضر باهدف شناخت علل عدم مراجعه خانوارهای شهری به مراکز خدمات جامع سلامت در شهر سنندج انجام شد. روش کار: این مطالعه با دو رویکرد کمی و کیفی انجام شد. در بخش کمی، داده ها با استفاده از یک چک لیست و از طریق مصاحبه با 200 نفر از سرپرستان خانوارهایی که مراجعه نمی کردند گردآوری شد. در بخش کیفی هم نظرات پزشکان و کارشناسان شاغل در مراکز جامع خدمات سلامت و سرپرستان خانوارها با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته اخذ شد. یافته ها: عدم احساس نیاز به خدمات، توجه بیشتر به درمان، شاغل بودن در نوبت صبح، مشکلات جسمی، نامناسب بودن مکان ارائه خدمات، اطلاع رسانی ناکافی، عدم تناسب خدمات با نیازها، برخورد نامناسب برخی از کارکنان ارائه دهنده خدمت مهم ترین علل عدم مراجعه افراد بودند. علیرغم گذشت چهار سال از اجرای طرح تحول سلامت در ایران، 5/53 و 60% از افراد بررسی شده به ترتیب از حضور کارشناس سلامت روان و کارشناس تغذیه و خدمات رایگان آنها در مراکز هیچ اطلاعی نداشتند. نتیجه گیری: علل مختلفی در عدم مراجعه افراد به مراکز خدمات جامع سلامت در شهرها نقش دارند اما اطلاع رسانی و معرفی خدمات موجود به جامعه، توجه به نیازهای افراد و تسهیل نمودن فرایند ارائه خدمات ضروری است.

1زمینه و هدف: به علت سطح پیچیدگی سازمان های مراقبت سلامت، عوامل متعدد در زمینه ارتقاء خدمات سلامت نقش دارند، بنابراین نیازمند توسعه رویکردی سیستماتیک برای ارزیابی کارآیی و سیستم مدیریت آن ها می باشد. کارت امتیازی متوازن به عنوان یک نظام ارزیابی با بررسی رابطه علت و معلولی اهداف و ترسیم نقشه استراتژی می تواند در این زمینه نقش داشته باشد، لذا هدف از این تحقیق، تدوین نقشه استراتژی مراکز خدمات جامع سلامت با رویکرد کارت امتیازی متوازن بود. روش پژوهش: پژوهش کیفی و کاربردی حاضر به روش آمیخته در سال 1399 انجام شد. جامعه آماری پژوهش، کلیه خبرگان حوزه بهداشت از دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور بودند که 15 نفر از آن ها بر اساس نمونه گیری هدفمند گلوله برفی انتخاب شدند. ابتدا از طریق بررسی متون و مقالات مرتبط با ادبیات موضوع با جستجو کلی در پایگاه های الکترونیکی خارجی و داخلی، فهرستی از دیدگاه های کارت امتیازی متوازن و اهداف مرتبط با مراکز خدمات جامع سلامت شناسایی، سپس به وسیله پرسشنامه محقق ساخته، با نظرخواهی از خبرگان به روش دلفی فازی در 2 مرحله، دیدگاه ها و اهداف مرتبط با مراکز خدمات جامع سلامت مشخص گردید و با استفاده از روابط تکنیک فرآیند تحلیل شبکه ای بهبودیافته بر مبنای دیمتل، طی 4 گام به وسیله نرم افزار Excel 2016 و 2014 Matlab روابط بین آن ها بررسی و درنهایت اثر گذاری اهداف و دیدگاه ها بر یکدیگر تعیین و نقشه استراتژی ترسیم شد. یافته ها: در این پژوهش مسئولیت اجتماعی به عنوان دیدگاه جدید و دیدگاه های بیماران و جامعه، وضعیت مالی و بهبود عملکرد، رشد و توسعه و فرآیند های درون سازمانی جایگزین دیدگاه های اصلی کارت امتیازی متوازن گردیدند و با بررسی ارتباط بین آن ها، دیدگاه های رشد و توسعه، فرآیند های درون سازمانی و مسئولیت اجتماعی تأثیرگذار و سایر دیدگاه ها تأثیرپذیر شناخته شدند. نتیجه گیری: با توجه به پیچیده بودن فعالیت های مراکز خدمات جامع سلامت، جایگزینی دیدگاه های متناسب با مراکز خدمات جامع سلامت با دیدگاه های اصلی ارائه شده توسط کاپلان و نورتون (2004) می تواند بهترین نتایج را برای رسیدن به اهداف و استراتژی به دست آورند. همچنین بر اساس ارتباط علت معلولی دیدگاه ها، تقویت دیدگاه ها و اهداف تأثیرپذیر موجب خلق ارزش برای اهداف تأثیرگذار می شود. سرمایه گذاری بر روی دیدگاه ها و اهداف تأثیرگذار باعث توانمند سازی و ارتقاء و رشد و توسعه موازنه بین درآمدها و هزینه ها و استفاده بهینه از منابع باعث بهبود دیدگاه جامعه و بیماران و کیفیت خدمات که هدف اصلی مراکز خدمات جامع سلامت هست، خواهد شد.

مقدمه: مطالعات نشان می دهد که در دو دهه اخیر میزان فرزندآوری در ایران کاهش یافته است. مطالعه حاضر با هدف تعیین نگرش زنان متاهل بدون فرزند مراجعه کننده به مراکز خدمات جامع سلامت شهری زنجان نسبت به فرزندآوری در سال 1399 انجام شد. روش کار: مطالعه حاضر از نوع مقطعی بود. در این مطالعه، 220 نفر از زنان متاهل بدون فرزند مراجعه کننده به مراکز خدمات جامع سلامت شهری زنجان، با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه بررسی نگرش نسبت به فرزندآوری استفاده شد. در نهایت، داده های جمع آوری شده وارد نرم افزارSPSS نسخه 26 شد و توسط آزمون های آماری همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس یک طرفه تحلیل گردیدند. یافته ها: یافته های مطالعه نشان داد که 61/4 درصد از زنان مورد مطالعه دارای نگرش خوبی نسبت به فرزندآوری بودند. نگرش 36/4 درصد در سطح متوسط و نگرش 2/3 درصد، ضعیف بود. میانگین نمره نگرش به فرزندآوری 70/46 (±, 14. 87) بود. یافته ها نشان داد که بین متغیرهای سن (P=0. 788)، وضعیت تملک مسکن (p=0. 505) و وضعیت درآمد (P=0. 210) با میانگین نمره نگرش به فرزندآوری، رابطه معناداری آماری وجود نداشت. همچنین، بین متغیرهای سطح تحصیلات (P<0. 001) و وضعیت شغلی زنان (P<0. 001) و همسران آنها (P=0. 024) با میانگین نمره نگرش به فرزند آوری، ارتباط آماری معنی دار وجود داشت. نتیجه گیری: لازم است در سطح جامعه، برنامه های آموزشی و انگیزشی برای زوجین با سطح سواد بالاتر و وضعیت های شغلی در رده های بالاتر، برگزار شود. این برنامه ها می تواند کمک کند تا دیدگاه آنها نسبت به فرزندآوری تغییر کند.

مقدمه: سلامت جنسی یکی از جنبه های مهم سلامتی است و مشاوره جنسی یکی از نقشهای مهم کارکنان بهداشتی است اما تعداد کمی از مراقبین سلامت این نقش را در محیط بالینی بدرستی ایفا می کنند. با توجه به اینکه در ایران اغلب خدمات مرتبط با سلامت باروری و جنسی در مراکز جامع سلامت توسط ماما ارائه میشود، مطالعه حاضر با هدف تبیین عوامل مرتبط با ارائه خدمات سلامت جنسی توسط ماما در این مراکز انجام شده است. مواد و روش کار: این پژوهش یک مطالعه کیفی بود که در سال 1398-1397 در رفسنجان، ایران انجام شد. شرکت کنندگان شامل 16 ماما، 7 مطلع کلیدی و 6 زن مراجعه کننده به مراکز جامع سلامت بودند. داده ها با استفاده از 3 جلسه بحث متمرکز گروهی و 8 مصاحبه نیمه ساختاریافته بدست آمدند و با استفاده از روش تحلیل محتوای قراردادی تجزیه تحلیل شدند. نرم افزار مکس کیودا 10 مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: از تجزیه و تحلیل داده ها 87 کد، 27 زیرطبقه و 9 طبقه استخراج شد. در نهایت 3 درونمایه به شرح زیر بدست آمد: "داشتن صلاحیت حرفه ای ماما جهت ارائه خدمات سلامت جنسی"، "شکاف آموزشها در حیطه سلامت جنسی" و "محدودیتهای ارائه خدمات سلامت جنسی". نتیجه گیری: بدلیل نبود آموزش کافی در زمینه سلامت جنسی و موانعی مثل رویکرد و نگرش سیاستگزاران، محدودیت زمان و منابع، و مسائل فرهنگی، خدمات مرتبط با سلامت جنسی با تبحر ارائه نمی شود. با بهره بردن از ظرفیت حرفه ای مامایی و اصلاح کوریکولوم آموزشی در زمینه سلامت جنسی و سیاستگزاری متناسب، دستیابی به خدمات سلامت جنسی برای همه زنان از طریق مراکز جامع سلامت قابل دسترس خواهد بود.

هدف: اعتباربخشی به دلیل تاثیرات مثبت شگرف بر حوزه های عملکردی نظیر کیفیت و ایمنی، رایج ترین رویکرد در ارزشیابی و ارتقای عملکرد مراقبت های بهداشتی محسوب می شود. نظر به تدوین الگوی ملی اعتباربخشی مراقبت های بهداشتی اولیه، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی عملکرد مراکز خدمات جامع سلامت آرادان بر اساس الگوی ملی اعتباربخشی به انجام رسید. مواد و روش ها: مطالعه مقطعی حاضر در پاییز 1399 با مشارکت چهار مرکز خدمات جامع سلامت در شهرستان آرادان اجرا گردید. ابزار مطالعه، چک لیستی مشتمل بر 39 استاندارد و 231 سنجه ارزیابی در ابعاد عملکردی دوازده گانه تعریف شده بود که از مدل ملی اعتباربخشی عملکردی مراکز خدمات جامع سلامت استخراج گردید. مطالعه پس از آموزش مدیران و پرسنل مراکز بهداشتی در خصوص ماهیت اعتباربخشی، محتوای ابزار ارزیابی و نیز نحوه تکمیل آن، در دو مرحله خودارزیابی و ارزیابی بیرونی اجرا گردید و سطح عملکرد مراکز بهداشتی مورد بررسی بر اساس ارزیابی میزان رعایت الزامات اعتباربخشی تعریف شده در مدل مورد استفاده تعیین گردید. در این راستا، نمرات داده شده به گزینه های "رعایت کامل"، "رعایت نسبی" و "عدم رعایت" به ترتیب برابر 1، 5/0 و 0 تعیین شد لذا میزان رعایت الزامات تعریف شده در هر سنجه، استاندارد و بعد از اعتباربخشی به صورت درصد گزارش گردید. یافته ها: میزان انطباق عملکرد مراکز خدمات جامع سلامت با استانداردها و سنجه های اعتباربخشی در بخش خودارزیابی و ارزیابی بیرونی به ترتیب برابر با 47/71 و 43/15 درصد می باشد. در بخش خودارزیابی، بعد "جامعه-محور بودن خدمات" با کسب نمره 75/93 درصد و بعد "ارزشیابی ارایه خدمت" با کسب نمره 0 به ترتیب حایز بالاترین و پایین ترین سطح عملکردی از جهت انطباق با استانداردهای اعتباربخشی شدند؛ در حالی که در بخش ارزیابی بیرونی، بعد استمرار خدمت با 63/29 درصد و ابعاد "جامعه-محور بودن خدمات"، "کیفیت و ایمنی خدمات" و "تحقیق در سیستم های بهداشتی" با کسب نمره 0 به ترتیب حایز بالاترین و پایین ترین سطح عملکرد شدند. نتیجه گیری: وضعیت عملکرد مراکز مورد بررسی دارای کاستی های قابل توجهی است که این امر، ضرورت طراحی و اجرای مداخلات ارتقایی با مشارکت متخصصین و صاحبان فرایند را مورد تاکید قرار می دهد.

زمینه و هدف ایمنی یکی از اصول مراقبت از بیماران و جزء حیاتی مدیریت کیفیت است. اولین هدف یک سازمان ارایه خدمات درمانی، جلوگیری از ایجاد صدمات حین درمان و در نتیجه به خطر افتادن ایمنی بیمار است. هدف این مطالعه تعیین میزان رعایت فرهنگ ایمنی مراجعه کننده در میان مراقبان سلامت مراکز خدمات جامع سلامت شهر کرج بود. روش و مواد این مطالعه مقطعی-توصیفی با مشارکت 164 نفر مراقب سلامت شاغل در 20 مرکز خدمات جامع سلامت شهرکرج که به روش تصادفی ساده از بین 41 مرکز موجود انتخاب شدند، در سال 1396 انجام گرفت. در این مطالعه از پرسشنامه تعدیل شده سنجش فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان مناسب برای مراکز بهداشتی-درمانی و پرسشنامه داده های جمعیت شناختی استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-21 و آماره های مرکزی و پراکندگی تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها میانگین (انحراف معیار) نمره کلی فرهنگ مثبت ایمنی بیمار به میزان (9/9) 7/64 محاسبه شد، حداقل نمره 5/36 و حداکثر نمره 2/89 بود. در بین ابعاد فرهنگ ایمنی بیمار، بیشترین نمرات به ترتیب مربوط به بعد کار تیمی درون واحد با میانگین (انحراف معیار) (1/17)3/80 امتیاز و حمایت مدیریت از ایمنی بیمار (6/16) 1/76 امتیاز و کمترین نمره مربوط به بعد برخورد غیر تنبیهی (8/18) 3/33 امتیاز بود. نود و نه نفر (1/63%) از مراقبان سلامت ایمنی بیمار محل کار خود را عالی و بسیار خوب، 48 (6/30%) نفر آن را قابل قبول و 10 (3/6%) نفر ایمنی محل کار خود را نامناسب و ضعیف گزارش کردند. نتیجه گیری مطالعه نشان داد نمرات فرهنگ ایمنی بیمار در تمام ابعاد آن به جز در مورد حیطه کار تیمی بین واحدهای مرکز در بین مراقبین سلامت نسبت به مطالعه قبلی افزایش یافته است. در بین ابعاد فرهنگ ایمنی بیمار، بیشترین نمرات به ترتیب مربوط به بعد کار تیمی درون واحد و حمایت مدیریت از ایمنی بیمار و کمترین نمره مربوط به بعد برخورد غیر تنبیهی بود.

مقدمه: سلامت جامعه به طور عمده به بخش مراقبت های اولیه نظام سلامت در یک کشور بستگی دارد. بهبود کیفیت مراقبت های بهداشتی-درمانی، از جمله سیاست های نظام بهداشت و درمان در بسیاری از کشورها است. از طرف دیگر، شناخت انتظارات مشتریان، اولین قدم در بهبود کیفیت خدمات بهداشتی می باشد. پژوهش حاضر با هدف تعیین کیفیت ارایه خدمات بهداشتی-درمانی از دیدگاه مراجعان در مراکز خدمات جامع سلامت شهرستان کوهدشت انجام شد. روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی-مقطعی بود و جامعه آماری آن را مراجعان به 14 مرکز خدمات جامع سلامت شهرستان کوهدشت تشکیل داد. بدین ترتیب، 310 نفر به روش تصادفی منظم انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه استاندارد SERVQUAL جمع آوری گردید و در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: گیرندگان خدمات، میانگین کل کیفیت ارایه خدمات را در حد مناسب و قابل قبولی ارزیابی نکردند (10/61 از 140). در تمامی ابعاد شش گانه، خدمات ارایه شده کیفیت قابل قبولی نداشت. مطلوب ترین و نامطلوب ترین بعد به ترتیب ملموس (88/3 ± 51/12) و پاسخگویی (50/3 ± 81/9) بود. زنان کیفیت ارایه خدمات را پایین تر از مردان و ساکنان شهر نیز کیفیت خدمات را پایین تر از ساکنان روستا ارزیابی نمودند. ارتباط معنی داری بین سن با ابعاد پاسخگویی (019/0 = P) و دسترسی (005/0 = P) مشاهده شد. درامد با بعد ملموس (001/0 = P) و تحصیلات با ابعاد ملموس (005/0 = P) و قابلیت اطمینان (018/0 = P) رابطه معنی داری را نشان داد. نتیجه گیری: خدمات بهداشتی-درمانی ارایه شده، از دیدگاه مراجعان کیفیت قابل قبولی نداشت. لزوم بهبود کیفیت از جنبه های مختلف به ویژه پاسخگویی، ضروری به نظر می رسد.

مقدمه: مراکز بهداشت درمانی شهری یکی از مهم ترین مراکز ارائه دهنده خدمات اولیه سلامت هستند که با توجه به گستردگی مراکز و تعداد خدمات، بخش قابل ملاحظه ای از منابع نظام سلامت جامعه به این مراکز اختصاص می یابد. بنابراین تعیین و پایش مستمر کارایی این مراکز می تواند نقش بسزایی در بهبود کارایی منابع سلامت و جلوگیری از هدررفتن منابع داشته باشد. هدف از انجام این مطالعه، ارزیابی کارایی فنی مراکز خدمات جامع سلامت شهری همدان در سال 1398بوده است روش پژوهش: این مطالعه توصیفی-تحلیلی به بررسی کارایی 19 مرکز خدمات جامع سلامت شهری همدان با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) پرداخته است. نهاده های مدل شامل تعداد پزشک و تعداد کارکنان ماما، بهیار و کارشناس مبارزه با بیماری ها، ستانده ها نیز شامل تعداد معاینه توسط پزشک، خدمات مامایی، واکسیناسیون و تزریقات و پانسمان می باشد. در این پژوهش از نرمافزار Deap2. 1 استفاده شده است. یافته ها: در سال 1398 میانگین کارایی فنی مراکز خدمات جامع سلامت مورد مطالعه 0. 751، میانگین کارایی مدیریتی 0. 85 و میانگین کارایی مقیاس به میزان0. 88به دست آمد. از کل مراکز خدمات جامع سلامت مورد مطالعه، 6 مرکز دارای کارایی فنی 1و 13 مرکز دارای کارایی فنی کمتر از 1 می باشد. نتیجه گیری: در مراکزی که دارای کارایی کمتر از 1 می باشند مقادیر اولیه و بهینه باهم متفاوت و مازاد نهاده وجود داشت. از اینرو پیشنهاد می شود مراکز مذکور، در حد امکان مقادیر مازاد نهاده های خود را کاهش دهند تا بتوانند به حداکثر کارایی دست پیدا کنند.